Het einde van het tijdperk-Rutte biedt kansen. Nieuwe partijen en nieuwe mensen hebben nu de mogelijkheid een einde te maken aan de Haagse uitstellerij. Hoe? Door de blik te richten op de lange termijn en daar samenhangend beleid voor te maken. Wat Nederland hiervoor nodig heeft, is een gedeeld verhaal over de toekomst van ons land, bepleit de Denktank Nederland 2040.
Op 9 oktober 2023 verscheen er namens de Denktank Nederland 2040 een opiniestuk in de Volkskrant. Hierin delen de leden hun langetermijnvisie over een krachtiger, menselijker en groener Nederland. Hoe zien zij Nederland in 2040? Waar liggen de kansen voor ons nieuwe kabinet?
Nederland snakt naar daadkrachtige langetermijnpolitiek. Hoe hoog de kosten zijn van het vooruitschuiven van problemen zien we dagelijks om ons heen. We kunnen ons deze politieke uitstellerij niet langer permitteren.
De uitdagingen zijn bekend en levensgroot. We moeten:
1) de klimaatverandering binnen de perken houden, de biodiversiteit herstellen en de vervuiling een halt toeroepen;
2) de bevolkingsgroei en de vergrijzing in goede banen leiden en met migratie leren omgaan;
3) investeren in mensen om klaar te zijn voor de digitale revoluties;
4) met Europa en de NAVO onze veilige, vrije wereld verdedigen;
5) de sociale onvrede tegengaan;
6) de politieke onmacht doorbreken en de overheid weer laten presteren.
Dit zijn de zes belangrijkste redenen waarom we nú als land in beweging moeten komen.
De mensen die straks aan de formatietafel zitten, moeten ‘pijnlijke keuzes’ maken met het oog op de lange termijn. Dit hoor je nu veel politici zeggen. Wat zij hiervoor nodig hebben, is een gedeeld verhaal over de toekomst van ons land, een toekomstbeeld dat realistisch, richtinggevend én hoopgevend is. Als Denktank Nederland 2040 hebben we daar de afgelopen maanden, met hulp van velen, al het nodige denkwerk voor verricht. We vatten hier graag voor u samen wat we hebben bedacht.
Het Nederland van 2040 dat we voor ons zien is krachtiger, groener en menselijker dan nu. We hebben antwoorden gevonden op de grote uitdagingen van de huidige tijd.
Krachtiger betekent dat het ons in 2040 economisch voor de wind gaat. We investeren structureel in mensen, kennis, innovatie en infrastructuur. Het vervoer in Europa is van ‘Japans niveau’.
Nederland is van een ‘lagelonenland’ een ‘hoogproductief hoge-lonenland’ geworden. Dankzij de inzet van technologie is de arbeidsproductiviteit gestegen. Bedrijfstakken die het moeten hebben van goedkope arbeidskrachten zijn er niet meer. De slecht betaalde arbeid in kassen, slachthuizen en distributiecentra zijn verleden tijd.
Nederland excelleert in digitale kennis, vaardigheden én wendbaarheid. De samenleving weet existentiële veiligheidsrisico’s effectief te weren. We hebben een overheid die uitblinkt in eenvoud en slagkracht en die burgers en bedrijven heldere kaders biedt om langetermijninvesteringen te kunnen doen.
Het Europese immigratiebeleid weet balans te houden tussen het belang van de immigrant, het land van herkomst én het Europese belang. De Europese Unie is in 2040, naast China, India en de Verenigde Staten een van de vier grote economische machtsblokken van de wereld. Nederland draagt in Europees verband bij aan mondiale vrede, veiligheid en voorspoed.
Nederland is naast krachtiger ook stiller, schoner en groener. Groener betekent dat we straks in 2040 leven en werken in harmonie met de natuur. We wonen ‘in het groen’, ook in steden en dorpen. We hebben meer bomen, planten en water om ons heen. Onze energievoorziening is in 2040 volledig klimaatneutraal.
Onze productie en onze consumptie zijn duurzamer. We consumeren heel anders dan nu. Door te beprijzen en te normeren hebben goedkope producten van lage kwaliteit plaatsgemaakt voor hoogwaardiger spullen die lang meegaan, die goed te repareren zijn en waarvan de grondstoffen slim worden hergebruikt. We geven ook relatief meer geld uit aan immateriële zaken, zoals sport, muziek en cultuur.
We eten minder vlees en zuivel en we verspillen minder voedsel. Eten dat slecht is voor mens of milieu is relatief duurder. De landbouw heeft een hoofdrol gespeeld in het noodzakelijke herstel van landschapszones en natuurgebieden. Economische groei is duurzame groei, binnen de planetaire grenzen. Meer ruimte voor groen en voor water maakt dat we de gevolgen van de klimaatverandering aankunnen.
Nederland is in 2040 ook menselijker. Menselijker betekent dat we leven in een zorgzame samenleving, waarin we tijd en aandacht hebben voor elkaar. Waarin we investeren in wat jonge mensen doet floreren en waarin iedereen kan rekenen op brede bestaanszekerheid.
De kwaliteit van onze publieke voorzieningen is in 2040 beter dan ooit. Dankzij ‘de grote vereenvoudiging’ van het overheidsapparaat kan iedereen weer meedoen. Digitalisering en artificiële intelligentie hebben de rest gedaan. Belastingen, rechtsspraak, inburgering, gezondheidszorg, arbeidsongeschiktheid, alle systemen zijn zo helder, eenvoudig en gebruikersvriendelijk ingericht dat vrijwel iedereen ermee kan werken.
Het zorgstelsel is in 2040 een gezondheidsstelsel. De gedetailleerde prestatiebekostiging is afgeschaft. Overbodige behandelingen komen nauwelijks nog voor. Zorgverleners hebben weer tijd voor hun patiënten. Dankzij digitalisering en artificiële intelligentie besteden zorgverleners nu in de praktijk vrijwel geen tijd meer aan administratie. We geven relatief meer geld uit aan gezondheidsbevordering en gezondheidsbescherming en minder aan zorgconsumptie.
Dankzij de grote vereenvoudiging van het belastingstelsel behoort onze belastingdienst weer tot de top van Europa. Het toeslagenstelsel is afgeschaft, de heffingskortingen en aftrekposten zijn ingeperkt en versoberd. Het belastingsysteem is eenvoudiger en effectiever dan ooit. De fiscus is niet langer alleen een boeman die boetes uitdeelt, maar een vriendelijke en effectieve dienstverlener, die belastingbetalers jaarlijks bedankt voor hun bijdrage. We leven in een land waarin tegenover heldere burgerplichten ook heldere burgerrechten staan.
Krachtiger, groener, menselijker. Kan Nederland er in 2040 echt zo uitzien? Ja, dat kan. Voorwaarde is wel dat er nú keuzes worden gemaakt. Als Denktank Nederland 2040 hebben we een eerste voorzet gedaan, die we de komende maanden verder gaan concretiseren. We nodigen iedereen uit hiervoor ideeën aan te dragen.
De verantwoordelijkheid van de mensen die straks namens ons allen aan de formatietafel zitten, is groot. Dit is een unieke kans. Nieuwe partijen en nieuwe mensen kunnen nu de grote lijnen gaan uitzetten, gericht op de toekomst van Nederland.
Uitstellerij is geen optie meer. De kosten van nog langer niets doen, zijn te hoog. Wat we als samenleving nodig hebben, is samenhangend langetermijnbeleid, vanuit een helder gezamenlijk toekomstbeeld. Denktank Nederland 2040 helpt en denkt graag mee!
